Podczas gdy Japonia była tradycyjnie najbardziej znana ze względu na swoją sake i shochu, obecnie ma też szeroko rozwinięty przemysł produkcji japońskiej whisky, która jest niezwykle chwalona przez koneserów trunku.
Komercyjna produkcja whisky w Japonii rozpoczęła się w październiku 1923 r., zaledwie miesiąc po wielkim trzęsieniu ziemi w Kanto. Z kawałkiem ziemi pomiędzy Osaką i Kyoto, Shinjiro Torii zbudował bardzo dobrze znaną obecnie destylarnię Yamazaki. Każdy, kto widział film „Lost in Translation”, na pewno z przyjemnością zapamiętał scenę, w której aktor Bob Harris (Bill Murray) kręci reklamę dla whisky Suntory. Scena ta wprowadziła wówczas stosunkowo mało znaną whisky do popkultury.
Podstawy prawne japońskiej whisky
Japońska whisky stała się globalnym fenomenem i posiada prostą definicję: Jest to whisky z Japonii. Nie ma takich samych wymogów prawnych jak bourbon czy szkocka. Jeśli jakaś część whisky w butelce jest destylowana, butelkowana lub sprzedawana przez destylarnię w Japonii, jest to japońska whisky.
Historia japońskiej whisky
Japoński przemysł whisky może wywodzić swoje początki głównie od jednej osoby: Masataka Taketsuru. Po setkach lat politycznej izolacji, Japonia zaczęła się otwierać na świat pod koniec XIX wieku. Nadrabiając stracony czas, kraj wysyłał obywateli za granicę, aby dowiedzieć się o produktach w innych częściach świata –jak tkać dywany w krajach byłego imperium perskiego czy właśnie jak destylować whisky w Szkocji. Taketsuru pojechał do Szkocji, gdzie studiował chemię organiczną na University of Glasgow i pracował w kilku najlepszych szkockich destylarniach. Kiedy wrócił do Japonii w 1918 roku (ze szkocką żoną Ritą), został zatrudniony przez Shinjiro Torii, założyciela firmy, która stała się Suntory. Taketsuru współpracował z Torii przez wiele lat, ale ostatecznie skupienie Taketsuru na bardziej torfowym szkockim stylu whisky nie odpowiadało Torii. Wytwarzana przez niego whisky była bardzo podobna do szkockiej: dość zadymiona, intensywna, dość morska. To nie pasowało do tego, czego japońskie podniebienie chciało lub do czego było przyzwyczajone. Po tym jak nie przedłużono mu kontraktu w Suntory, Taketsuru założył własną destylarnię – obecnie pod nazwą Nikka. Ci dwaj producenci – Nikka i Suntory, którzy nabyli Beam Inc., twórców bourbona Jim Beam, w 2014 r. za 16 miliardów dolarów – stanowią obecnie 80-90 procent japońskiej produkcji whisky.
Smak japońskiej whiksy
Ze względu na szeroką definicję, japońska whisky nie ma tylko jednego smaku. Ma historyczne powiązania ze szkocką whisky, a niektóre butelki mogą być tak torfowe i ziemiste i jak single malt. Jeszcze inne, bardziej powściągliwe i stonowane. Tym, co przyciąga wielu fanów whisky do japońskich destylarni, jest ich mistrzostwo w sztuce mieszania. Destylatorzy w innych krajach produkujących whisky na ogół pracują z jednym rodzajem destylatorów – pot, columns, hybrids – a następnie kupują lub handlują destylatem z innymi producentami whisky, aby uzyskać różne smaki do mieszania. W Japonii postawa jest nieco bardziej samowystarczalna. Producenci nie wymieniają się zapasami, więc każdy z nich musi produkować różne rodzaje whisky słodowej i zbożowej, potrzebne do ich produktów. Destylarnie zazwyczaj mają wiele rodzajów destylatorów, a także wiele różnych beczek – po porto, sherry, czerwonym winie, burbonie, punchery (puncheons – beczki 500 litrowe), oksefty (hogsheads – beczki od 200 do 400 litrów) – dzięki czemu mogą tworzyć bogate mieszanki całkowicie z własnego destylatu.
Szczególnie jeśli chodzi o whisky od Suntory – jedne z najpopularniejszych na świecie – pijący cenią ich niuanse, delikatność oraz harmonię. Suntory posiada wyjątkowo japoński profil smakowy: nuty kwiatowe, lekkie zielone nuty. Japończycy cenią naturę i odzwierciedla to proces produkcji whisky. Mieszanie ma tę zaletę, że niektóre japońskie whisky są przyjazne nawet dla nowicjuszy. Drugą zaletą jest to, że japońska whisky jest stosunkowo „food friendly”. Japońska whisky zwyczajowo jest lżejsza, o wiele łagodniejsza niż w przypadku innych whisky i ma to związek z japońskim pragnieniem picia whisky wraz z jedzeniem. Niektóre ze starszych roczników, powiedzmy Yamazaki 25, są bardzo bogate. Ale ogólnie rzecz biorąc, są one postrzegane jako przyjazne dla podniebienia, jest to whisky, którą można pić z jedzeniem.
Marki whisky japońskiej
Dużymi markami whisky w Japonii są Yamazaki, Hakushu i Hibiki (wszystkie należące do Suntory), Yoichi i Miyakigo (należące do Nikki), Fuji Gotemba (należący do Kirin), Chichibu i kontrowersyjny White Oak.
Yamazaki
Yamazaki to pierwsza japońska destylarnia whisky, najstarsza w Japonii (założona w 1923 r.). Stworzyła wiele nagradzanych whisky, które stały się odpowiedzialne za wzrost zainteresowania japońskimi destylatami, w tym wiecznego ulubieńca wśród lubujących się w whisky, Yamazaki 12-Year-Old.
Hakushu
Właścicielem Hakushu jest również Suntory. Destylarnia położona jest w japońskich Alpach Południowych, około dwóch i pół godziny pociągiem na zachód od Tokio. W pięknej leśnej scenerii tereny pachną jodłami, a miejscowe sanktuarium ptaków wypełnia powietrze dźwiękami natury. Nie ma lepszego sposobu na ucieczkę od zgiełku niż wędrowanie po odległej, zalesionej gorzelni. Podobnie jak Yamazaki, Hakushu może pochwalić się imponującymi wyróżnieniami.
Yoichi
Drugim po Suntory największym japońskim destylatorem jest Nikka Whisky Distilling Co., która jest właścicielem destylarni Yoichi. Destylarnia położona około półtorej godziny na zachód od Sapporo na północnej wyspie Hokkaido – najdalej na północ wysuniętej z czterech głównych wysp Japonii i ostatniej. Góry otaczają trzy strony gorzelni, a czwarta graniczy z morzem, nadając Yoichi jego torfowy, męski smak, podobny do szkockiej whisky Islay. Masataka Taketsuru był integralną częścią budowy gorzelni Yamazaki i wypuszczenia whisky w Japonii, ale jego prawdziwym celem było naśladowanie szkockich gorzelni, które kochał. W 1934 r. opuścił Yamazaki, aby założyć własną destylarnię na Hokkaido, najbardziej na północ wysuniętej, jednej z czterech głównych wysp archipelagu. Destylarnia Yoichi, osadzona między górami a morzem, zasługuje na swoje szkockie inspiracje. Góry otaczają trzy strony gorzelni, a czwarta graniczy z morzem, nadając Yoichi torfowy, męski smak, podobny do szkockiej whisky Islay. Jest to zupełne przeciwieństwo Yamazaki – północ kontra południe, ośnieżone wybrzeże w porównaniu do zalesionych wzgórz, Yamazaki vs. Nikka (Yoichi jest własnością głównego konkurenta Yamazaki).
Miyagikyo
Właścicielem destylarni jest Nikka. Została ona zbudowana w pobliżu miasta Sendai w północnej Japonii z powodu połączenia tamtejszego czystego powietrza, łagodnej wilgotności i dostępu do wody. Malownicza okolica otoczona dwiema rzekami nadaje Miyagikyo miękki, łagodny słód.
Chichibu
Niewielka, niezależna destylarnia, która wysadza konkurencję. Rozpoczęty przez Ichiro Akuto, umysłem kryjącym się za pożądaną na całym świecie whisky Card Series Ichiro, Chichibu reprezentuje małą, ale wysokiej jakości whisky.
White Oak
Destylarnia produkuje whisky Akashi – jest to japońska mieszana whisky, która była przedmiotem wielu kontrowersji. Rozlewanie butelek na rynek krajowy w Japonii odbywa się przy użyciu whisky słodowej i spirytusu melasowego, które nie byłyby klasyfikowane jako „whisky” w UE. Wersja eksportowa jest wykonana z whisky słodowej i zbożowej.
Każdemu wielbicielowi whisky gorąco polecamy wypróbowanie wciąż rosnących na popularności whisky japońskich. Zwrotu pieniędzy nie gwarantujemy ale satysfakcję owszem! Podróż po świecie whisky japońskich proponujemy rozpocząć od klasyka gatunku – Yamazaki 12-Year-Old.
