WHISKY

Whisky – woda życia dojrzewa w dębowych beczkach

Ten złocisty alkohol dojrzewający w drewnianych beczkach o charakterystycznym dymnym posmaku najczęściej wytwarzany jest ze słodu jęczmiennego bądź jęczmienia. Whisky kojarzona jest głównie z krajami anglosaskimi, jednak jak wynika z dostępnych źródeł pierwszy odpowiednik znanego trunku stworzyli irlandzcy mnisi w leczniczych celach. Woda życia z łac. ‘aqua vitae’, według zapewnień twórców, nie tylko leczyła ciało z wielu dolegliwości jak ospa czy paraliż, ale przede wszystkim miała zapewniać życie wieczne. Dopiero przywieziona przez zakonników receptura na tereny Szkocji, została udoskonalana pod kątem smakowym i jakościowym, usprawniono proces produkcji złotego trunku, a dzięki aktywności kolonizacyjnej Wielkiej Brytanii whisky zaczęła być produkowana w innych krajach i stała się najpopularniejszym wysokoprocentowym alkoholem na świecie.

Ewolucja nazwy

Nazwa whisky przeszła długą drogę do obecnego brzmienia. Łacińskie ‘aqua vitae’ w tłumaczeniu na język gaelicki dawało ‘uisge beatha’. Z czasem jednak zaczęto nazwę przeinaczać, początkowo na ‘uiskie’, potem na ‘usky’, by ostatecznie złocisty trunek przyjął znaną współcześnie nazwę ‘whisky’. Zapis ‘whisky’ i ‘whiskey’ jest geograficznym rozróżnieniem. Destylowany potrójnie złoty trunek z Irlandii oraz ze Stanów Zjednoczonych zapisuje się w formie whiskey, kiedy szkocka określana jest terminem whisky.

Typologia whisky

Whisky produkowana jest w wielu regionach na świecie, przy zastosowaniu różnych metod produkcji i utrzymaniu określonych standardów jakości. Stąd istotną klasyfikacją jest podział ze względu na kraj pochodzenia. Whisky produkuje się w Irlandii, Szkocji, Stanach Zjednoczonych, Japonii i Kanadzie, a także w krajach dotąd nie związanych kulturowo z whisky jak Indie oraz Polska.
Najbardziej rozpowszechnioną na świecie whisky jest scotch whisky produkowana ze 100% słodu jęczmiennego, dojrzewająca w dębowych beczkach przez minimum trzy lata. Whisky szkocka dostępna jest w kilku rodzajach, m.in. whisky słodowa (malt whisky) wytwarzana najbardziej tradycyjnymi metodami jak przez średniowiecznych mnichów w procesie zacierania, fermentacji, destylacji i dojrzewania. Najbardziej docenianym przez koneserów gatunkiem jest single malt whisky produkowana z jednego rodzaju słodu, pochodząca z jednej destylarni, jednak finalnie z różnych beczek oraz odmiennych roczników. Dostępna jest także whisky zbożowa (grain whisky) powstała po tym jak Aeneasa Coffey wynalazł maszynę do destylacji ciągłej. Pozwoliło to na rozpoczęcie przemysłowej produkcji destylatu na bazie dowolnych zbóż, bez konieczności ich słodowania. To grain whisky w głównej mierze przyczyniła się do ekspansji złotego trunku na świecie. Na rynku alkoholi dostępne są również whisky kupażowane (blended), czyli mieszanki whisky słodowej ze zbożowymi np. marka Johny Walker. Najpopularniejsze gatunku szkockiej to Johnnie Walker, Ballantine's, Teacher's, The Famous Grouse, Chivas Regal, Grant's, Laphroaig, the Balvenie,, Ardbeg, Glenmorangie oraz Glenfiddich.
Irlandia słynie z najszlachetniejszych i najbardziej cenionych przez koneserów gatunków whisky, produkowanych wyłącznie z jęczmienia i jego słodu. Irlandzka whiskey destylowana jest trzykrotnie i dojrzewa w dębowym beczkach przez co najmniej trzy lata. Słód suszony bez użycia torfu pozwala uzyskać destylat gładki i łagodniejszy w smaku w porównaniu do szkockiego. Typowym dla Irlandii gatunkiem whiskey jest uzyskiwana z mieszanki słodu i jęczmienia single pot still whiskey. Znane irlandzkie marki whiskey to Jameson, Tullamore Dew, Powers, Midleton Very Rare, Redbreast, Paddy. północnoirlandzki Bushmills oraz Kilbeggan uznawany za najstarszą destylarnię whiskey na świecie.
Amerykańskie whiskey produkowane są nie tylko ze słodu jęczmiennego i jęczmienia, na skutek nałożonych przez rząd federalny w XVIII w. wysokich podatków wielu małych producentów zdecydowała się na destylację alkoholu z ziaren kukurydzy, w ten sposób powstał jeden z najpopularniejszych trunków w Stanach Zjednoczonych - bourbon, od nazwy hrabstwa Bourbon w stanie Kentucky. W ten sam sposób powstała również Tenenssee Whiskey znana pod popularną marką Jack Daniel’s.
Japońska whisky wytwarzana jest od 1924 roku tymi samymi metodami produkcji jak szkocka. Destylowana jest dwukrotnie z użyciem torfu do suszenia słodu jęczmiennego. Jej popularność cały czas rośnie, mimo, że Japonia nie posiada wielowiekowej tradycji w zakresie wytwarzania złocistego trunku. Do popularnych marek należą Nikka i Yamazaki (Suntory). Japonia znana jest z produkcji z dużej ilości blendów, whisky wchodzące w skład mieszanek pochodzą z jednej destylarni. Pozwala to stwierdzić, że Japończycy wytwarzają bardzo zróżnicowaną whisky.

Głębia smaku pochodzi z ziemi, powietrza, wody i ognia

Według znawców na smak whisky wpływa jakość, pochodzenie i proporcje składników takich jak ziemia, powietrze, woda i ogień. Jakość podłoże, w którym rośnie jęczmień, pszenica, owies czy kukurydza oraz wydobywany z ziemi torf w głównej mierze wpływa na ostateczny charakter i bogactwo otrzymanego destylatu. Beczki wytwarzane są z drewna dębowego, a dąb jak wiadomo rośnie w ziemi. Czyste, nadmorskie powietrze zawierające duża ilość jodu, owiewając leżakujące beczki z destylatem nadając im specyficzny smak. Zacier uzyskany przez zmieszanie słodu jęczmiennego z krystaliczną wodą z potoku przepływającego przez szkockie wrzosowiska, nadaje whisky słodki, kwiatowy aromat. Z kolei dymny i ziemisty posmak whisky zyskuje przez suszenie zesłodowanego jęczmienia nad żarzącym się torfem.